ကွီးတို့ရေ လူတစ်ယောက်အတွက် ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်ခြင်းဟာ အခြားအရာတွေထက် ပိုအရေးကြီးတယ်ဆိုတာ လူတိုင်းသိကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျန်းမာရေးကောင်းအောင် ပြုမူနေထိုင်တာ၊ ကြိုတင်ကာကွယ်တာ၊ ရောဂါတစ်ခုခုဖြစ်လာရင် စောစောစီးစီး ကုသတာကို လုပ်ကြပါတယ်။ ကွီးတို့ အသက် အရွယ်ရလာလို့ ဖြစ်စေ၊ အလုပ်အကိုင်လူမှုဆိုင်ရာ အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ကျန်မာရေးထိခိုက်စေတဲ့ အပြုအမူကြောင့် ဖြစ်စေ ကြုံရတဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာ တစ်ခုကတော့ သွေးပေါင်ချိန်တက်ခြင်း တနည်းအားဖြင့် သွေးတိုးခြင်းဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီနေ့မှာတော့ သွေးတိုးရောဂါ နဲ့ သွေးတိုးရောဂါကို ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်မဲ့ နည်းလမ်းကောင်းများကို ဝေမျှပေးချင်ပါတယ်။
သွေးပေါင်ချိန်ဆိုတာဘာလဲ
Photo : Eat This, Not That
သွေးတိုးရောဂါကို ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်မဲ့ နည်းလမ်းတွေကို မပြောခင် သွေးပေါင်ချိန် အကြောင်းကို လေ့လာမိသလောက် ဝေမျှပေးချင်ပါတယ်။ သွေးပေါင်ချိန်ဆိုတာ ကွီးရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိတဲ့ နှလုံးကနေ သွေးများကို လှည့်ပတ်စီးဆင်းဖို့ အတွက် နှလုံးကအသုံးပြုသည့် ဖိအားတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဖိအားက သွေးကြောနံရံများပေါ်ရှိ သွေးလှည့် ပတ်မှုကို ဖြစ်စေပါတယ်။ သွေးပေါင်ချိန်ကို မီလီမီတာမာကျူရီ (mmHg) ဖြင့် တိုင်းတာပြီး ကိန်းဂဏန်း (၂) လုံးအဖြစ် ဖော်ပြပါတယ်။ အများသိကြတဲ့ အပေါ်သွေးဖိအားဆိုတာ နှလုံးက သွေးတွေကို တွန်းထုတ်လိုက်တဲ့အခါ တိုင်းတာရရှိတဲ့ ဖိအား (Systolic pressure) ကို ခေါ်ပါတယ်။ အောက်သွေးဖိအားဆိုတာ သွေးများ နှလုံးဆီပြန်ဝင်လာစဉ် နှလုံးခုန်သံများကြားတွင် ငြိမ်နေတဲ့အခါ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ဖိအား (Diastolic pressure) ကို ခေါ်ပါတယ်။ အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အများစုအတွက် ပုံမှန်သွေးပေါင်ချိန်ကို အပေါ်သွေး (၁၂၀) မီလီမီတာပြဒါး နဲ့ အောက်သွေး (၈၀) မီလီမီတာပြဒါး လို့ သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ သွေးပေါင်ချိန် တနည်း သွေးဖိအားပုံမှန်ရှိပါမှ သွေးလှည့်ပတ်မှု စနစ်ကောင်းမွန်ပါတယ်။ သွေးလှည့်ပတ်မှု စနစ်ကောင်းမွန်ခြင်းက သွေးကနေ တဆင့် အဟာရဓါတ်များ၊ ခုခံအားစနစ်သွေးဆဲလ် များကို ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ပို့ဆောင်ခြင်းနဲ့ အဆိပ်အတောက်များ စွန်ထုတ်ခြင်း ဖြစ်စဉ်တွေကို ပုံမှန် လုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
သွေးတိုးရောဂါ
Intermountain Healthcare
ယေဘုယျအနေနဲ့ အရွယ်ရောက်ပြီးသူ တစ်ယောက်အနေနဲ့ အပေါ်သွေးဖိအား ၁၂၀ မီလီမီတာ ပြဒါးကျော်ရင် အောက်သွေးဖိအား ၈၀ မီလီမီတာ ပြဒါးကျော်ရင် သွေးတိုးရောဂါ ရနေပြီလို့ မှတ်ယူ နိုင်ပါတယ်။ သွေးတိုးရောဂါဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းတွေက အများကြီးရှိပါတယ်။ အရက် ဆေးလိပ်သောက်တာ၊ အဝလွန်တာနှင့် လုံလောက်စွာ လေ့ကျင့်ခန်း မလုပ်ခြင်းတို့လို ကျန်းမာရေးနှင့် မညီတဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံများနဲ့လည်း ဆက်စပ်နိုင်ပါတယ်။ အချို့သော ရောဂါတွေ ကြောင့်လည်း သွေးတိုးနိုင်ပါတယ်။ မိသားစုမှာ သွေးတိုးရောဂါ ရာဇဝင်ရှိနေရင်လည်း သွေးတိုးတာ ကွီးတို့မှာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
သွေးတိုးရောဂါ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ဖြစ်တဲ့ အကြောင်းတွေကို ရှာဖွေပြီး ပျောက်အောင် ကုသသင့်ပါတယ်။ သွေးတိုးရောဂါကို ပျောက်အောင် မကုခဲ့ရင် ကြာလာတာနဲ့အမျှ နှလုံးဖောက်ခြင်း သို့မဟုတ် လေဖြတ်ခြင်း လို အသက်အန္တရာယ်ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သွေးတိုးရောဂါကို ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်မဲ့ နည်းလမ်းကောင်းတွေ က ဘာတွေ ရှိလဲဆိုတာကိုလည်း သိထားသင့်ပါတယ်။
ကွီးတို့အနေနဲ့ သွေးတိုးရောဂါကို မဖြစ်ခင် ကြိုတင် ကာကွယ်နိုင်မဲ့ ကျန်းမာသောလူနေမှုပုံစံကို လေ့ကျင့်နေထိုင်ခြင်းက အကောင်းဆုံးသော သွေးတိုးရောဂါ ကာကွယ်ရေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအလေ့ အကျင့်က အသက်အရွယ်ရလာတာနဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ သွေးတိုးရောဂါကို ထိန်းထားနိုင်ပါတယ်။ အောက်ပါ ကျန်းမာသော နေထိုင်မှု အလေ့အထများကို ကျင့်သုံးပါ။
(၁) ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ အစားအသောက်ကို စားပါ
Photo : The Trent
သွေးတိုးနှင့် သူ့ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ရှောင်ရှားနိုင်ဖို့ ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာကို ရွေးချယ်စားသောက်ပါ။ လတ်ဆတ်သော သစ်သီးများနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို များများစားပါ။ အဆီများတဲ့ အစားအစာတွေကို ရှောင်ပါ။ ဆားပါဝင်မှုများတဲ့အစားအစာတွေက သွေးတိုးခြင်းကို ဖြစ်စပါတယ်။ ပိုတက်စီယမ်၊ အမျှင်ဓာတ်နှင့် ပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်ဝသော အစားအစာ အမျိုးမျိုး က သွေးပေါင်ချိန်ကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင် ထိန်းပေးပါတယ်။ အချိုရည်နဲ့ သကြားဓါတ်များတဲ့ အစာတွေကို အလွန်အမင်းစားခြင်းကိုလည်း ရှောင်သင့်ပါတယ်။
(၂) ကွီးရဲ့ ကျန်းမာသောကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားပါ
Photo : Medical Transformation Center
အဝလွန်ခြင်းက သွေးတိုးဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေပါတယ်။ ကွီးရဲ့ကိုယ်အလေးချိန်က ကျန်းမာ သောအလေးချိန်အတွင်း ရှိမရှိ ဆိုတာကို ဆရာဝန်တွေနဲ့ တိုင်ပင်နိုင်သလို ကွီးရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်နှင့် အရပ်အမြင့်ကို သိရင် ခန္ဓာကိုယ် ထုထည်ညွှန်းကိန်း (BMI) တွက်ချက်မှုအရလည်း သိနိုင်ပါတယ်။ အရွယ်ရောက်ပြီးသူ တစ်ယောက်ရဲ့ (BMI) အညွှန်းကိန်း (18.5–24.9) ရှိမယ်ဆိုရင် ကျန်းမာသော ကိုယ်အလေးချိန်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်၊ တကယ်လို့ ကွီးရဲ့ (BMI) အညွှန်းကိန်းက (25.0–29.9) ဖြစ်နေရင်တော့ အဝလွန်နေပြီလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစာစား၊ ပုံမှန် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ ကျန်းမာသော ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားနိုင်ပါတယ်။
(၃) ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုရှိပါစေ
Photo : Runner’s World
ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားခြင်းက သွေးတိုးရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်မဲ့ အရိုးရှင်းဆုံး နည်းလမ်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုက ကွီးရဲ့ ကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားနိုင်ပြီး သွေးဖိအားကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ကွီးအနေနဲ့ ခပ်သွက်သွက် လမ်းလျှောက်ခြင်း သို့မဟုတ် စက်ဘီးစီးခြင်းကဲ့သို့ အလယ်အလတ်ပြင်းထန်သော လေ့ကျင့်ခန်းမျိုးကို တစ်ပတ်ကို အနည်းဆုံး (၂) နာရီ (၃၀) မိနစ်ခန့် ပြုလုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။
(၄) ဆေးလိပ်မသောက်ပါနဲ့
Photo : Hindustan Times
ကွီးအနေနဲ့ ဆေးလိပ်သောက်တတ်တယ်ဆိုရင် ကွီးရဲ့ သွေးပေါင်ချိန်က ဆေးလိပ် မသောက်သူ ထက်စာရင် မြင့်တက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါအပြင် နှလုံးရောဂါနှင့် လေဖြတ်နိုင်ခြေ မြင့်မားစေပါတယ်။ အရင်က ဆေးလိပ်မသောက်ခဲ့ရင် မစပါနဲ့။ ဆေးလိပ်သောက်ရင် စနစ်တကျ ဆေးလိပ်ဖြတ်လိုက်ပါ။ ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းက သွေးတိုးရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်မဲ့ နည်းလမ်းကောင်းတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
(၅) အိပ်ရေးဝအောင် အိပ်ပါ
Photo : KTAR News
အချိန်လုံလောက်စွာအိပ်စက်ခြင်းက ကွီးရဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ တနေ့ကို အိပ်ချိန် (၈)နာရီ ရှိသင့်ပါတယ်။
ကွီးတို့ရေ သွေးတိုးရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်မဲ့ ကျန်းမာသောနေထိုင်မှု အလေ့အကျင့် ကောင်းတွေကို ပြုလုပ်ပါ။ စိတ်ဖိစီးမှု နည်းအောင်လည်း နေထိုင်ကြပါလို့ အကြံပြုလိုက်ပါတယ်။
Source : CDC
Featured Photo : Medical
